Bệnh xơ vữa động mạch có di truyền không? Tìm hiểu nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Bệnh xơ vữa động mạch là một trong những bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến tim mạch, với khả năng gây ra nhiều biến chứng nguy hại cho sức khỏe. Vậy bệnh xơ vữa động mạch có di truyền không? Hãy cùng khám phá câu hỏi này và những yếu tố liên quan.

Bệnh xơ vữa động mạch có di truyền không?

Tổng quan về bệnh xơ vữa động mạch

Bệnh xơ vữa động mạch (bệnh máu) hình thành khi cholesterol, canxi và các chất béo dư thừa lắng đọng ở thành động mạch, tạo thành những mảng bám. Qua thời gian, các mảng bám này tăng trưởng, làm hẹp đáng kể lòng động mạch, dẫn đến việc lưu thông máu bị giới hạn.

Khi các mạch máu bị tắc nghẽn, người bệnh có nguy cơ gặp phải những vấn đề nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim (nếu ảnh hưởng đến động mạch cung cấp máu cho tim), đột quỵ (nếu ảnh hưởng đến động mạch cung cấp máu cho não) và động mạch ngoại biên (nếu ảnh hưởng đến các động mạch ở các chi).

Những nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của bệnh xơ vữa động mạch bao gồm:

• Tăng huyết áp
• Rối loạn mỡ máu
• Béo phì
• Đái tháo đường
• Kháng insulin
• Lối sống ít vận động
• Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, đường, muối
• Hút thuốc lá
• Căng thẳng
• Ngủ không đủ giấc

Bệnh xơ vữa động mạch có di truyền không?

Với câu hỏi bệnh xơ vữa động mạch có di truyền không, câu trả lời là CÓ. Bệnh xơ vữa động mạch bị ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền. Điều này được giải thích như sau:

Nguy cơ mắc bệnh xơ vữa động mạch có liên quan đến sự tương tác phức tạp giữa di truyền và yếu tố môi trường, trong đó có hơn 50 biến thể gen. Ngoài ra, những yếu tố nguy cơ của bệnh xơ vữa động mạch, chẳng hạn như tình trạng rối loạn lipid máu, cũng bị ảnh hưởng bởi một phần yếu tố di truyền.

Bệnh xơ vữa động mạch và những yếu tố nguy cơ có khả năng di truyền

Các nghiên cứu gần đây cho thấy, có đến 40% các biến dị gen liên quan đến phát triển bệnh xơ vữa động mạch cùng với các biến dị gen làm phát triển/ chi phối những yếu tố nguy cơ của bệnh xơ vữa động mạch. 60% biến dị còn lại chưa được xác định khả năng ảnh hưởng đến bệnh lý này.

Khả năng di truyền của bệnh xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch đã được chứng minh là một bệnh di truyền phức tạp, chủ yếu bị ảnh hưởng bởi yếu tố môi trường cũng như sự tương tác giữa yếu tố môi trường và gen. Bệnh được gây ra bởi rất nhiều gen và không hoàn toàn tuân theo quy luật di truyền Mendelian.

Mặt khác, những yếu tố liên quan đến bệnh xơ vữa động mạch như bệnh tiểu đường (đái tháo đường), tăng huyết áp, rối loạn lipid máu… cũng có tính di truyền phức tạp. Điều này làm tăng thêm bản chất phức tạp của chứng xơ vữa động mạch.

Đối với bệnh xơ vữa động mạch, khả năng di truyền rơi vào khoảng 50% và nguy cơ nhồi máu cơ tim gia tăng dần theo tuổi. Nghiên cứu cho thấy, nếu chỉ em sinh đôi của bạn có tiền sử nhồi máu cơ tim trước 55 tuổi, thì nguy cơ mắc chứng nhồi máu cơ tim của bạn tăng gấp 3 lần nếu là sinh đôi khác trứng và 15 lần nếu là sinh đôi cùng trứng.

Bảng thống kê khả năng di truyền đối với những yếu tố nguy cơ của bệnh xơ vữa động mạch:

Yếu tố nguy cơ	Khả năng di truyền	Biến dị di truyền được giải thích bằng GWAS	Số lượng locus được xác định bởi GWAS
Bệnh động mạch vành	40 – 50%	6%	46
Đái tháo đường	26%	10%	63
Tăng huyết áp	30%	0.9%	28
HDL cholesterol	47 – 62%	25 – 30%	47
LDL cholesterol	45 – 60%	25 – 30%	36
Hút thuốc lá	50%	1%	5
Lipoprotein (a)	65 – 94%	20%	4

Di truyền có vai trò thế nào đối với xơ vữa động mạch?

Bệnh xơ vữa động mạch có thể ảnh hưởng đến bất kỳ mạch máu nào, dẫn đến 3 loại bệnh chính gồm:

• Xơ vữa động mạch vành: Có 46 locus gen.
• Đột quỵ não: Có 3 locus trong bộ nhiễm sắc thể ảnh hưởng đến các dạng đột quỵ thiếu máu khác nhau.
• Bệnh động mạch ngoại biên: Duy nhất 1 locus trên nhiễm sắc thể Chr9p21. Locus này ảnh hưởng đến bệnh động mạch vành và đột quỵ não.

Di truyền có vai trò thế nào đối với YTNC của xơ vữa động mạch?

Phương pháp GWAS được áp dụng để xác định chính xác các gen chịu trách nhiệm hoặc ảnh hưởng đối với những yếu tố nguy cơ chính của bệnh xơ vữa động mạch.

• Bệnh đái tháo đường tuýp 2: Có 63 locus.
• Bệnh lipid máu: Có 95 locus, trong đó có đến 59 locus là mới phát hiện.

Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch

Ngoài ra, yếu tố môi trường như hút thuốc lá (yếu tố chính) cũng chịu tác động của di truyền. Những người mang đặc tính di truyền phức tạp như nghiện thuốc lá không chỉ dễ nghiện thuốc lá hơn mà còn khiến nguy cơ phát triển bệnh xơ vữa động mạch ngoại biên tăng cao hơn.

Bài viết đã giải đáp “Bệnh xơ vữa động mạch có di truyền không?”, vai trò của di truyền đối với bệnh và yếu tố nguy cơ. Nhìn chung, bệnh xơ vữa động mạch có yếu tố di truyền. Nếu bạn thuộc nhóm đối tượng này, hãy thường xuyên tham khám và kiểm soát các yếu tố nguy cơ để tránh phát triển bệnh.

Bạn có thể tìm thêm thông tin chi tiết tại website dakhoamientrung.vn.